Pracowniku, szukaj zmian i usprawnień w swoim przedsiębiorstwie! Sprawdź również jaką formę nagradzania takiej inicjatywy przyjął pracodawca. Nie jest tajemnicą, że zgodnie z ustawą Prawo własności przemysłowej twórcom projektów racjonalizatorskich przysługuje prawo do wynagrodzenia oraz prawo do autorstwa danego projektu. 

Bez wątpienia, korzyści z działalności racjonalizatorskiej odnoszą nie tylko pracownicy, lecz również przedsiębiorcy. Projekty racjonalizatorskie są tym elementem, który przyspiesza rozwój przedsiębiorstwa oraz zwiększa konkurencyjność na rynku. Istota projektów racjonalizatorskich sprowadza się bowiem do wprowadzania drobnych zmian i ulepszeń w szeroko pojętym procesie produkcji.

Ustawa PWP określa czym jest projekt racjonalizatorski poprzez wskazanie rozwiązań, które takiego projektu nie stanowią (przesłanki negatywne). Zgodnie z brzmieniem art. 7 ust. 2 PWP może uznać za projekt racjonalizatorski w rozumieniu ustawy każde rozwiązanie nadające się do wykorzystania, niebędące wynalazkiem podlegającym opatentowaniu, wzorem użytkowym, wzorem przemysłowym lub topografią. Z powyższego przepisu wynika, że przedsiębiorca ma pełną swobodę w ustalaniu kryteriów i właściwości rozwiązań, które będą miały charakter projektów racjonalizatorskich, z tym jednak zastrzeżeniem, że nie mogą one być wynalazkami, wzorami użytkowymi, wzorami przemysłowymi czy też topografią układu scalonego.

Ustawa PWP stanowi, że przedsiębiorcy, w celu uregulowania kwestii związanych z  projektami racjonalizatorskimi mogą tworzyć regulaminy racjonalizacji. W regulaminie racjonalizacji przedsiębiorca powinien określić przedmiotowe cechy projektu, ale także kwestie podmiotowe, a więc wskazanie czyje projekty mogą stanowić projekt racjonalizatorski. Takie podmiotowe ograniczenie, w praktyce oznacza zazwyczaj ogólne sformułowane postanowienie np. projekty racjonalizatorskie mogą tworzyć osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę. Powyższe sformułowanie wyłącza ze statusu racjonalizatora projekty powstałe w ramach np. umów cywilnoprawnych (umowa o dzieło, umowa zlecenia). Regulamin powinien również wskazywać tryb załatwiania zgłaszanych projektów i zasady wynagradzania ich twórców.

Pamiętać należy, że brak regulaminu nie oznacza jeszcze, że pracownik pozbawiony zostaje prawa do wynagrodzenia za stworzenie i wprowadzenie projektu. Bez powyższych uregulowań, pracownik korzysta z ochrony przewidzianej dla dóbr osobistych uregulowanych w art. 23 kodeksu cywilnego.