Jak powinno się oznaczać autorstwo w przypadku utworów współautorskich? W jakiej kolejności wymieniać współtwórców? Czy istnieją reguły?

Według mojej najlepszej wiedzy nie istnieją prawne regulacje dotyczące sposobu oznaczenia autorstwa utworów współautorskich. 

Określone obowiązującymi przepisami, a mianowicie art. 16 pkt. 1 i 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych zasady określania autorstwa dotyczą wyłącznie obowiązku oznaczenia na egzemplarzach dzieła jego rzeczywistych współautorów, bądź w przypadku, gdy którakolwiek z osób będących autorem dzieła wyraźnie tego zażąda, pozostawienia dzieła bez oznaczenia autorstwa tej osoby i ewentualne jego rozpowszechnianie anonimowo lub z ograniczeniem podania autorstwa wyłącznie do części autorów, bądź przy wykorzystaniu pseudonimów. 

Nie istnieją również jednolite, mogące zostać uznane za powszechnie obowiązujące, czy to w dziedzinie architektury, czy to w innych dziedzinach twórczości, reguły oznaczania współautorstwa dzieła. Nie obowiązują reguły sztywno określające kolejność podawania nazwisk, imion, pseudonimów, czy też innych informacji o poszczególnych współtwórcach. W praktyce na całym świecie stosowanych jest co najmniej kilka modeli oznaczania autorstwa dzieł współautorskich.  Przykładowo przy pomocy kryterium wkładu, w kolejności alfabetycznej, z pominięciem niektórych współtwórców albo całkowicie losowoŻaden obowiązujący powszechnie.

Z kolejnością podania nazwisk/pseudonimów poszczególnych współtwórców nie wiążą się domniemania, które znalazłyby zastosowanie w przypadku każdego rodzaju twórczości. Redaktora pracy naukowej często wymienia się w pierwszej kolejności, jako współautora, który koordynował prace, nadzorował i odpowiada za finalny kształt publikacji. Natomiast reżysera filmu podaje się zazwyczaj jako ostatniego, aby w ten sposób zaznaczyć jego wkład. Aktorów czasem wymienia się od podania nazwisk „gwiazd” w pierwszej kolejności (niekoniecznie panie przodem :)), a czasem w kolejności alfabetycznej lub chronologii pojawiania się na ekranie. Bardzo różnie zatem to bywa i nie sposób wyciągać z tego wnioski, np. w zakresie wielkości wkładów twórczych, znaczenia, czy poszanowania dla dorobku danego artysty. Mam wrażenie, że najczęściej kolejność opiera się na całkowitej dowolności lub losowości.

W wielu sytuacjach kolejność, w jakiej wymieniono nazwiska współtwórców, w szczególności, choć nie tylko ze względu na ich równy wkład w powstanie dzieła, bądź brak wśród nich postaci wyraźnie pierwszoplanowej, jest wynikiem czystego przypadku lub oparta zostaje o kryteria pozamerytoryczne, często czysto losowe. Dla przykładu przywołać można pracę autorstwa M.P. Hassella i R.M. Maya „Aggregation of Predators and Insect Parasites and its Effect on Stability”, opublikowaną w 1974 r., w wydawanym przez Brytyjskie Towarzystwo Ekologiczne Journal od Animal Ecology, Vol. 43, No. 2, w treści której autorzy wyraźnie wskazali, że kolejność oznaczenia autorstwa związana jest bezpośrednio z rezultatem rozegranej pomiędzy nimi serii gier w krykieta, które odbywali w Imperial College Field Station latem 1973 r. („The order of authorship was determined from a twenty-five-game croquet series held at Imperial Collage Field Station during summer 1973”).

Tak też można 🙂

Podsumowując, współtwórcy dysponują pełną dowolnością w zakresie oznaczania swojego wspólnego dzieła. Mogą określić sztywne reguły poprzez ustalenie treści tzw. noty copyrightowej, ale mogą również w ogóle nie ustalać jakichkolwiek zasad. W tym drugim przypadku istotne pozostaje zatem w ogóle oznaczenie autorów i brak ich pomijania.