Utwory fotograficzne zostały przez ustawodawcę wymienione jako przykładowe rodzaje utworów chronionych na gruncie ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Pojęcie fotografii obejmuje bardzo zróżnicowane kategorie: od zwykłych, powszednich zdjęć robionych przy różnych okazjach, przez zdjęcia reporterskie i rzemieślniczo poprawne zdjęcia sporządzane przez fotografików, do fotografii o wysokich walorach artystycznych, prezentowanych na wystawach i w galeriach. Poza przypadkami skrajnymi bardzo trudno jest wśród nich przeprowadzić rozgraniczenie na fotografie chronione i niechronione. Jak to właściwie zatem wygląda?
Fakt, że w ustawowym katalogu wymieniono fotografie nie przesądza, że z automatu wszystkie zdjęcia będą chronione. Fotografiami chronionymi będą tylko te, które spełniać będą przesłanki bycia utworem, a więc gdy fotografia jest rezultatem pracy twórczej (wykonana przez człowieka, oryginalna, o indywidualnym charakterze itd.).
Prawa autorskie do fotografii przysługiwać będą twórcy (o ile nie przeniósł on tych praw na osobę trzecią, np. na wydawcę albumu itp.) i to jemu przysługiwać będzie monopol na korzystanie i rozporządzanie tym utworem. To zaś oznacza, że bez jego zgody nie można korzystać z fotografii (np. poprzez jej rozpowszechnianie). Z tego rodzaju korzystaniem (rozpowszechnianiem) będziemy mieli do czynienia np. w przypadku zamieszczenia zdjęcia na Internecie, wykorzystania cudzej fotografii w prezentacji stworzonej na potrzeby wystąpienia na konferencji itp.
Powyższe oznacza, że w przypadku wykorzystania cudzej fotografii poprzez jej rozpowszechnianie, bez zgody uprawnionego, naruszamy jego autorskie prawa majątkowe. Jeżeli dodatkowo w nieprawidłowy sposób oznaczymy autorstwo fotografii w grę wejdzie również naruszenie autorskich praw osobistych.
To wszystko naraża wykorzystującego na roszczenia twórcy (uprawnionego z tytułu praw autorskich) o zapłatę potrójnej wysokości wynagrodzenia. Co więcej rozpowszechnianie cudzego utworu bez zgody uprawnionego stanowi przestępstwo (Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2).
Nie ma znaczenia w przedstawionej wyżej sytuacji fakt, iż zdjęcie jest już rozpowszechnianie w Internecie, oraz, że brak możliwości ustalenia jego twórcy, celem uzyskania odpowiedniej zgody. Taki argument obronny pada najczęściej ze strony osoby, która prawa autorskie do fotografii naruszyła.
„Stare” fotografie?
Co jednak ciekawe, sytuacja prawnoautorska przedstawia się natomiast nieco inaczej w przypadku fotografii „starych”. Jak wiemy ochrona prawnoautorska trwa 70 lat od śmierci twórcy. Oznacza to, iż w przypadku niektórych fotografii prawa autorskie już wygasły i z tego rodzaju fotografii można korzystać. Możemy być raczej pewni, że ochroną prawnoautorską nie są zatem objęte zdjęcia wykonane przed II Wojną Światową.
Prawa autorskie wygasły na pewno do pierwszej, udanej, trwałej fotografii wykonanej przez Nicéphore Niépce w 1826 r.
