Kontynuujemy temat ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, nazywanej czasem „nowelizacją informatyczną”, która weszła w życie we wrześniu br. Co się zmieniło na gruncie KPC?

Jak wskazywałem we wcześniejszym wpisie – TUTAJ – nowelizacją dokonano liberalizacji przepisów w zakresie formy czynności prawnych. Do kodeksu cywilnego wprowadzono  tzw. formę dokumentową. Zgodnie z art. 772 kodeksu cywilnego do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie.  Dokumentem jest natomiast nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią– art. 773. Bez ograniczeń, co do rodzaju nośnika.

Powyższa forma bezpośrednio dotyczy m.in. oświadczeń woli składanych za pośrednictwem nowych technologii, w formie elektronicznej, np. e-mail (bez podpisu elektronicznego), SMS-y oraz wszelkiego rodzaju komunikatory.

Nowa forma czynności prawnych z całą pewnością znajdzie szersze zastosowanie, niż miało to miejsce w przypadku formy elektronicznej, która z jakichś względów się nie przyjęła. W rzeczywistości forma dokumentowa po prostu nazwała i objęła regulacją istniejącą praktykę. Przecież od dawna codziennie ludzie dokonują szeregu czynności drogą elektroniczną (obecnie w formie dokumentowej), mających doniosłość prawną – prowadzenie negocjacji, składanie zamówień, oświadczeń itp. Do tej pory traktowane było to jak forma ustna zawierania umów lub inna forma składania oświadczeń woli.

Miało to oczywiście swoje konsekwencje na gruncie postępowania cywilnego w zakresie możliwości i ograniczeń w dowodzeniu dokonania tego rodzaju czynności. Materiał dowodowy w postaci treści wiadomości e-mail, SMS-ów itp. traktowany był do tej pory jako inny rodzaj dowodów nienazwanych, szeroko rozumianych dowodów elektronicznych.

Wobec wprowadzenia formy dokumentowej, która może zaistnieć w formie cyfrowej, konieczne stało się wprowadzenie zmian również do kodeksu postępowania cywilnego.

Zgodnie z art. 243KPC przepisy oddziału 2 dotyczącego dokumentów stosuje się do dokumentów zawierających tekst, umożliwiających ustalenie ich wystawców. Do oświadczeń złożonych w formie dokumentowej, zastosowanie znajdą interesujące przepisy, np.:

Art.  253. [Zaprzeczanie prawdziwości dokumentu prywatnego]

Jeżeli strona zaprzecza prawdziwości dokumentu prywatnego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenie osoby, która je podpisała, od niej nie pochodzi, obowiązana jest okoliczności te udowodnić. Jeżeli jednak spór dotyczy dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca, prawdziwość dokumentu powinna udowodnić strona, która chce z niego skorzystać.

oraz

Art.  254. [Badanie prawdziwości dokumentu]

§  1. Badania prawdziwości dokumentu można dokonać z udziałem biegłego.
Pojawia się zatem w tym zakresie nowa rola biegłych informatyków śledczych, przed którymi często pojawi się zadanie badania prawdziwości oświadczeń złożonych w formie dokumentowej w postaci elektronicznej. Oczywiście do tej pory również było to dopuszczalne, jednak bez oparcia o konkretne przepisy, przy zastosowaniu daleko idących analogii.
Ponadto „informatyczna” nowelizacja wprowadziła zmianę dotyczące elektronicznego materiału dowodowego w postaci przepisu:

Art.  308. [Dowody z dokumentów zawierających zapis obrazu lub dźwięku]

Dowody z innych dokumentów niż wymienione w art. 2431, w szczególności zawierających zapis obrazu, dźwięku albo obrazu i dźwięku, sąd przeprowadza, stosując odpowiednio przepisy o dowodzie z oględzin oraz o dowodzie z dokumentów.

Przepis reguluje zatem innego rodzaju elektroniczny materiał dowodowy, inny niż dokumenty zawierające tekst, do których zastosowanie znajdą przepisy dotyczące oględzin i dokumentów. Wcześniej takiego przepisu brakowało.

Pozostaje sprawdzić, jak przepisy będą wykorzystywane w praktyce.