Programy komputerowe podlegają ochronie jak utwory literackie, o ile przepisy rozdziału 7 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie stanowią inaczej. Między innymi w zakresie sposobów korzystania z programów komputerowych kwestia ta przedstawia się właśnie nieco inaczej.

Programy komputerowe podlegają ochronie jak utwory literackie – o czym możecie przeczytać w poprzednim wpisie serii dostępnym TUTAJ.

Dziś o sposobach korzystania z programów komputerowych.

W przypadku „klasycznych” kategorii utworów, zgodnie z ogólną regulacją zawartą w art. 17 ustawy, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Pola eksploatacji to (w uproszczeniu) sposoby korzystania z utworu, których zamknięty katalog nigdzie nie został uregulowany.

Inaczej sprawa wygląda właśnie w przypadku programów komputerowych. Zgodnie bowiem z art. 74 ust. 4 ustawy:

Autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego, z zastrzeżeniem przepisów art. 75 ust. 2 i 3, obejmują prawo do:

1) trwałego lub czasowego zwielokrotnienia programu komputerowego w całości lub w części jakimikolwiek środkami i w jakiejkolwiek formie; w zakresie, w którym dla wprowadzania, wyświetlania, stosowania, przekazywania i przechowywania programu komputerowego niezbędne jest jego zwielokrotnienie, czynności te wymagają zgody uprawnionego;
2) tłumaczenia, przystosowywania, zmiany układu lub jakichkolwiek innych zmian w programie komputerowym, z zachowaniem praw osoby, która tych zmian dokonała;
3) rozpowszechniania, w tym użyczenia lub najmu, programu komputerowego lub jego kopii.

Przywołany art. 75 ust. 2 i 3 ustawy regulują pewne ograniczenia monopolu prawnoautorskiego, ale dziś nie o tym.

Wskazany wyżej katalog w sposób kazuistyczny opisuje uprawnienia wchodzące w zakres praw wyłącznych właściciela praw autorskich do programu komputerowego, który to katalog uważa się za zamknięty.

Spotkać w literaturze można stanowisko, zgodnie z którym przywołany przepis w sposób wyczerpujący wylicza sposoby korzystania z programów komputerowych – tj. zwielokrotnianie, wprowadzanie zmian i rozpowszechnianie programu – objęte monopolem prawnoautorskim. 

Wydaje się jednak, że to stanowisko jest zbyt restrykcyjne. Bardziej przekonujący jest pogląd, że art. 74 ust. 4 ustawy wskazuje jedynie, jakie działania z całą pewnością stanowią sposoby korzystania z programu komputerowego, co do których wymagane jest uzyskanie zgody (względnie nabycie praw), co jednak nie wyklucza również innych. Z całą pewnością uprawnionemu przysługuje przecież wyłączne prawo do wprowadzania do obrotu egzemplarzy programów komputerowych.

Co jednak ciekawe i na co chciałem dziś zwrócić Waszą uwagę: w art. 74 ust. 4 wskazano, jako pole eksploatacji, modyfikowanie programu komputerowego.

W przypadku „tradycyjnych” utworów możliwość wprowadzania zmian do utworu dotyka kwestii autorskich praw osobistych (ingerencja w formę/treść utworu) lub – jeśli zmiany są twórcze i prowadzą do powstania nowego utworu – opracowania, autorskich praw zależnych. Zgodnie z ogólną zasadą uregulowaną w art. 2 ustawy tworzenie modyfikacji utworu nie jest objęte prawem wyłączonym uprawnionego, a dopiero możliwość korzystania z powstałych opracowań, będących utworami zależnymi.

Inaczej sprawa przedstawia się w przypadku programów komputerowych, gdzie już samo wprowadzanie jakichkolwiek zmian do kodu źródłowego wymaga uzyskania zgody uprawnionego, stanowi bowiem specyficzne pole eksploatacji.

Zatem aby osoba zainteresowana rozwijaniem programu komputerowego stworzonego przez inną osobę zapewniła sobie taką możliwość, musi zadbać o to, aby z jednej strony uzyskać uprawnienie do wprowadzania zmian/modyfikowania programu, a z drugiej strony uzyskać zgodę na wykonywanie praw zależnych. Bez jednego z tych elementów rozwój programu komputerowego najpewniej będzie wiązał się z naruszeniem praw jego pierwotnego twórcy/uprawnionego.

To jedna z wielu specyficznych kwestii związanych z programami komputerowymi – pozostałe postaram się przybliżyć w następnych wpisach.